Ημερήσιος Αχαϊας 16/02/2014 • Συνέντευξη με την ποιήτρια Κωνσταντία Γέροντα

Συνέντευξη Μαίρη Κουμπάρου

Ποίηση...Ένα λογοτεχνικό είδος που αγαπήθηκε από τα πρώτα χρόνια ύπαρξης του ανθρώπου στην γη γιατί τον βοηθούσε να εκφράσει τις βαθύτερες σκέψεις και τα πιο μύχια αισθήματα του με τρόπο έντεχνο, λυρικό.

Η αφετηρία της ιστορίας της θεωρείται ο Όμηρος αν κι ο ίδιος μαρτυρεί στα έπη του για άλλους προγενέστερους ποιητές. Για τον Μπράντλεϋ «η ποίηση μας δημιουργεί την εντύπωση, όχι πως ανακαλύψαμε κάτι καινούργιο, αλλά πως θυμηθήκαμε κάτι που είχαμε ξεχάσει». Ενώ ο Τ.Σ.Έλιοτ λέει πως «η ποίηση δεν είναι ένα ελευθέρωμα της συγκίνησης, αλλά απόδραση από τη συγκίνηση. Δεν είναι έκφραση της προσωπικότητας, αλλά απόδραση από την προσωπικότητα».

“Εδώ γεννιέται και πεθαίνει η άνοιξη” τιτλοφορείται η δεύτερη ποιητική συλλογή της Κωνσταντίας Γέροντα και κυκλοφορεί όπως και η πρώτη της “Η κάθε του λέξη κι ένας λυγμός”, από την Άνεμος Εκδοτική.

Σπούδασε Φιλοσοφία στην Αθήνα, Σύγχρονη Λογοτεχνία στο Παρίσι κι είναι διδάκτορας του Paris 10. Ένα ταξίδι, το βιβλίο της αυτό, μια ονειρική ή εφιαλτική διαδρομή στα γνώριμα τοπία της ανθρώπινης υπόστασης. Κάθε της λέξη, κάθε της ποίημα, μια ιστορία, μια κραυγή, ένας έρωτας.

Μνήμη
Χρόνια παγιδευμένη στον λαβύρινθο της μνήμης
Ακολουθώντας τον μίτο που οδηγεί, παρά τη θέληση μου, σ’εσένα
Εσύ υφαίνεις το δίχτυ
Εγώ ετοιμάζομαι να με καταβροχθίσεις
Αρχετυπική σχέση-η αράχνη και το θύμα-ερωτική
Κι αυτός ο ιστός, όσο και να προσπαθώ, δεν λέει να σπάσει

Μέσα από τρεις ενότητες ξετυλίγει τις συνθέσεις της άλλοτε με στίχους μεστούς κι ωστόσο λιτούς, απαλλαγμένους από περιττά στολίδια και καλλωπισμούς κι άλλοτε σε μορφή πρόζας, αιχμηροί μονόλογοι με εικόνες και συναισθήματα οικεία.

Η πρώτη έχει τον τίτλο “Ημερολόγιο” και περιλαμβάνει ποιήματα από το 1995-2004.Η δεύτερη, ”Μαύροι Ήλιοι” από 2005-2012,εμπνευσμένος από τον τίτλο στον ενικό, ενός βιβλίου της Kristeva. Η Τρίτη ,”Hell as” από 2013-2014,είναι ένα λογοπαίγνιο από το φιλμ του Godar «Sosialism».

Η μοναξιά, η ομορφιά, η αποδοχή ενός αβέβαιου αύριο, η νοσταλγία ενός ανεπίστρεπτου μπορεί και ανεπίτρεπτου χθες, είναι μερικοί μόνο σταθμοί της θεματολογίας της. Το ταλέντο της σπάνιο ,καταλυτικό, σε αιχμαλωτίζει, σε καθηλώνει, σε οδηγεί στους λαβυρινθώδεις διαδρόμους του νου.

Η ίδια η δημιουργός αναφέρει στο οπισθόφυλλο:

...Κι αν συνδιαλεγόμαστε καθημερινά με το παράλογο είναι γιατί:
«Φύσηξε ένας άνεμος γαλήνιος, μειλίχιος
Δυο βάρκες
Εδώ
Γεννιέται και πεθαίνει η άνοιξη»

Ποιο συναίσθημα οδήγησε τα λογοτεχνικά σας βήματα στην ποίηση και πότε;

Στην εφηβεία μου κρατούσα ημερολόγιο και διάβαζα πολύ, κυρίως μυθιστορήματα. Ονειρευόμουν να γίνω συγγραφέας και να γράφω ιστορίες. Αρχίζοντας ν’ ανακαλύπτω τον εαυτό μου και οδηγούμενη από ένα αίσθημα ασφυξίας για το περιβάλλον μου, καθώς μεγάλωνα σε επαρχιακή πόλη, οι ημερήσιες καταγραφές στο ημερολόγιο άρχισαν να γίνονται στίχοι. Στα 18, έγραψα το πρώτο μου ποίημα. Λέγεται ‘’Απουσία’’ και βρίσκεται στην πρώτη μου ποιητική συλλογή ‘‘Η κάθε του λέξη, ένας λυγμός’’

Τι απελευθερώνει την έμπνευση σας;

Από τα πρώτα έτη στο πανεπιστήμιο, ανακάλυψα το κίνημα του υπερρεαλισμού και ξεκίνησα να κάνω ασκήσεις αυτόματης γραφής(η μέθοδος του), δηλαδή να καταγράφω τη σκέψη μου και εικόνες αυτοματοποιημένα, χωρίς τον έλεγχο της λογικής. Αυτό συνεχίζεται ως σήμερα. Θα έλεγα πως καταγράφω εικόνες, σκέψεις και συναισθήματα με το στυλό στο χαρτί που πηγάζουν από το υποσυνείδητο μου ή από τον κόσμο που με περιβάλλει. Με εμπνέει ο κόσμος που βλέπω, η φύση, το διάβασμα ακόμα και μια φωτογραφία. Καμιά φορά σκέφτομαι πως αν δεν είχε υπάρξει ο υπερρεαλισμός, δε θα είχα γίνει ποιήτρια.

Έχετε σπουδάσει Φιλοσοφία και σύγχρονη λογοτεχνία, ενώ είσαστε διδάκτορας του Paris 10,πόσο συνέβαλε αυτή η διαδρομή στην ποιητική σας ταυτότητα;

Διάλεξα την κατεύθυνση της Φιλοσοφίας γιατί ήθελα να βρω απαντήσεις σε ερωτήματα που με απασχολούσαν τότε για τον κόσμο και την ύπαρξη. Την πρώτη χρονιά στη Γαλλία, μια καθηγήτρια μου πρότεινε δυο κείμενα να μελετήσω, το Αιγαίο (Ιgιe) του Λοράν Γκασπάρ και την Ενδοχώρα (L’ arriθre-pays) του Υβ Μπονφουά. Τα κείμενα τα αγάπησα πολύ και αποφάσισα ότι θέλω να μελετήσω αυτούς τους ποιητές σε βάθος, γι’ αυτό ξεκίνησα το διδακτορικό μου. Τώρα πιστεύω ότι ο ποιητής πρέπει να ερευνά –γιατί το διδακτορικό είναι έρευνα- το τι είναι ποίηση και την ιστορία της εξέλιξης της

Πρόσφατα κυκλοφόρησε η ποιητική σας συλλογή, «Εδώ γεννιέται και πεθαίνει η άνοιξη», τι σημαίνει για εσάς αυτό το ποίημα, αυτός ο τίτλος;

Το ‘‘Εδώ’’ του τίτλου αναφέρεται στο στίχο του Σεφέρη ‘‘Εδώ τελειώνουν τα έργα της θάλασσας, τα έργα της αγάπης’’. Το ‘‘εδώ’’ είναι ο κόσμος που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας (δυο βάρκες, το λιμάνι, το φεγγάρι, τα φώτα). Η άνοιξη γεννιέται και πεθαίνει σ’ έναν χρόνο κυκλικό, εκτεινόμενο εις το διηνεκές, με φόντο το ελληνικό τοπίο. Καθετί γεννιέται και πεθαίνει, είναι οικουμενική μοίρα κι αν συνδιαλεγόμαστε καθημερινά με το παράλογο ή με το θάνατο, είναι γιατί εδώ και τώρα, η άνοιξη γεννιέται και πεθαίνει κάθε στιγμή. Διαβάζοντας τα ποιήματα σας εισέπραξα ένα αίσθημα ελευθερίας αλλά και αγωνίας που εκφράζεται με την μοναξιά, το φόβο για το μέλλον, τον θάνατο, είναι η ποίηση μέσο απελευθέρωσης ή επίγνωσης; «Πραγματικά, η ελευθερία έγκειται στο να συνειδητοποιήσεις το σκοτάδι, να το κατανοήσεις και να το αποδεχτείς. Άρα, η ποίηση είναι μέσο απελευθέρωσης αλλά και επίγνωσης. Ο Νίτσε λέει: ‘‘Πρέπει να έχεις το χάος μέσα σου, για να γεννήσεις ένα αστέρι που χορεύει’’

Ποιο πρόσωπο ή προσωπείο του αποκαλύπτει ο έρωτας μέσα στην συλλογή σας; Χωρίς αυτόν μπορεί να υπάρξει ποίηση;  

Στη γαλλική βιβλιογραφία, χρησιμοποιούνται δυο ελληνικές λέξεις για να περιγράψουν τη φροϋδική θεωρία ότι υπάρχουν δυο ενορμήσεις που κινούν τον πολιτισμό, ο Ιros, δηλαδή η δημιουργία, η εξέλιξη, και ο Thanatos, δηλαδή η καταστροφή – και η αυτοκαταστροφή. Στα κείμενα μου, ο έρωτας είναι δύναμη ανάτασης και ενστίκτου αλλά και αξεδιάλυτα δεμένος με την πτώση, το θάνατο.

Νιώθετε πως συμβάλετε σε αυτό που λέει ο Σέλλεϋ: «Οι ποιητές όλων των εποχών έλαβαν μέρος στη συγγραφή ενός Μεγάλου Ποιήματος αενάως εν εξελίξει.»;

Είναι πολύ όμορφη η μεταφορά του Σέλεϊ. Ίσως είμαστε όλοι οι ποιητές μέρος ενός ευρύτερου συνόλου, που ιστορικά εμπλουτίζει την πορεία της ποίησης με στίχους. Μια δεύτερη εικόνα θα μπορούσε να είναι αυτή ενός δέντρου, στα κλαδιά του οποίου φωλιάζουν στίχοι από διαφορετικές εποχές, δυο-τρεις στίχοι που ξεχώρισαν και μέσα σε λίγες λέξεις, μας έδωσαν μια εικόνα του κόσμου. Μακάρι να υπήρχε ένα τέτοιο δέντρο…

Ποίο στίχο σας θα θέλατε να αφιερώσετε στους αναγνώστες του Ημερήσιου;

Ο αγαπημένος μου στίχος της συλλογής, πέρα απ’ τον τίτλο, είναι ο εξής: ‘‘Ποίηση είναι ένα-κενό-βιολί-στην-πλάτη-της-πεταλούδας’’. Τον έγραψα στη Ρώμη, ενώ διάβαζα ένα βιβλίο για το Μιχαήλ Άγγελο. Άγνωστο πώς από το μεγάλο αυτό γλύπτη, έφτασα να γράψω ένα στίχο που φανερώνει την επίδραση ενός μεγάλου ποιητή, του Ρεμπώ. Δεν ξέρω τι θα ‘λεγε ένας κριτικός αλλά στα μάτια μου απηχεί μια φράση από τις επιστολές του Οραματιστή: ‘‘Τόσο το χειρότερο για το ξύλο που έγινε βιολί και περιφρονεί τους αδαείς που λογομαχούν για κάτι που το αγνοούν ολότελα’’. Αυτή η φράση,‘‘το ξύλο που έγινε βιολί’’, είναι η πηγή της έμπνευσης μου για το στίχο. Τον αφιερώνω λοιπόν στους αναγνώστες σας».