Πέτρος Κουμπλής, μάστορας της παραμυθίας

Έπιασα στα χέρια μου ένα καινούργιο βιβλίο. Η μυρωδιά του χαρτιού φρέσκια, αγαπημένη. Οι σελίδες χαϊδεύουν απαλά τα δάκτυλά μου. Πάντα όταν αγγίζω ένα βιβλίο, τα χέρια μου τρέμουν λίγο. Έχω τρακ, ταχυπαλμίες, αγωνία. Θα βγει καλό; Θα είναι ωραίο το ταξίδι; «Η ζωή είναι οι λεπτομέρειές της», διαβάζω κάπου στο οπισθόφυλλο. Κι αρχίζω ανυπόμονη την ανάγνωση. Γνωρίζω ένα κορίτσι από τη Μονρόβια που χαμογελά ανάμεσα σε πρόσφυγες κι εκτοπισμένους. Συναντώ έναν πελαργό, προσπαθώ να ξεδιαλύνω ένα λεκέ από σκουριά, παραλίγο να πατήσω μια ηρωική βίδα. Ο κήπος κρύβει ένα μικρό ψέμα. Μια ύποπτη τσάντα κάνει το γύρο του κόσμου. Δακρύζω για έναν άγριο σκύλο. Διαβάζω τις «12 Ιστορίες που Ονειρεύονται να Γίνουν Παραμύθια» του Πέτρου Κουμπλή. Η κάθε ιστορία μπλέκεται με την επόμενη κι ένα μικρό μυστικό μπορεί να διατρέξει το βιβλίο από άκρου εις άκρον. Όσο πιο πολύ προχωρώ στο διάβασμα, τόσο περισσότερο ανακαλύπτω πως όλες οι σημαντικές λεπτομέρειες που συνιστούν τη ζωή βρίσκονται εκεί. Ο Πέτρος Κουμπλής διαλύει με παιχνιδιάρικη ικανότητα τη γραμμικότητα της αφήγησης και με άδολη γραφή κι αριστοτεχνικά ποιητική αφέλεια ξεπερνά τις κοινοτοπίες. Από το λεπταίσθητο άρωμα των καρπών της αγάπης έως τη γεμάτη, ασύγκριτη γεύση των αναμνήσεων, όλα βρίσκονται στις ιστορίες του. Τι απέραντη, αλήθεια, ευτυχία μπορεί να γίνει το διάβασμα ενός βιβλίου; Όταν πρωτοζυγώνεις δεν γνωρίζεις τι θα προκύψει. Ύστερα όμως μπορεί να θαμπωθείς και τα χέρια σου να γυρνούν τα φύλλα με λαχτάρα. Γιατί χαίρεσαι, γιατί γοητεύεσαι, γιατί μεθάς με δώδεκα ιστορίες που ένας μάστορας χειριστής του λόγου τις μεταμόρφωσε σε παραμύθια, όπως ονειρεύονταν. Φίλε Πέτρο, εμένα ό,τι με πείθει είναι πραγματικό. Είναι η αλήθεια που δεν ξεχνιέται. Και παρηγοριά μεγάλη...   

Διαβάστε τη συνέντευξη. 

Η πατρίδα μας είναι τα παιδικά μας χρόνια. Από εκεί ξεκινάμε το ταξίδι, αυτά κουβαλάμε μέσα μας στη διαδρομή, εκεί καταλήγουμε κάποτε. Είμαι ευτυχής για την πατρίδα μου. Μεγάλωσα με δύο γονείς που έγιναν οι καλύτεροι φίλοι μου. Θυμάμαι πολύ έντονα αυτά τα χρόνια, ανακαλώ εύκολα απίστευτες λεπτομέρειες στη μνήμη μου. Έτσι, για την ιστορία, γεννήθηκα στην Αθήνα, έζησα στην Καστοριά, στα Χανιά και ξανά στην Αθήνα. Μετακομίζαμε συνεχώς, το ταξίδι ήταν αναπόσπαστο μέρος της παιδικής ηλικίας μου. 

Πέτρο, ποια ήταν τα όνειρά σου όταν ήσουν έφηβος; 

Η ελευθερία ήταν αυτό που πάντοτε με ενέπνεε. Ήθελα να είμαι ελεύθερος. Ελεύθερος να δημιουργώ, να σκέφτομαι, να ζω όπως θέλω. Κι αυτό δεν ήταν καπρίτσιο της εφηβικής επαναστατικότητας. Δεν έχω αλλάξει ιδιαιτέρως από την εφηβεία μου. Απλώς, πολλές από τις σκέψεις μου επιβεβαιώθηκαν και εμπειρικά –χωρίς εγώ να ζητήσω ποτέ αποδείξεις. 

Πότε ανακάλυψες ότι έχεις μέσα σου το μικρόβιο της γραφής; 

Το ανακάλυψα πολύ γρήγορα. Ως παιδί περνούσα πολλές ώρες της ημέρας μαζί με ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Παρακολουθούσα τις συζητήσεις τους, πρόσεχα τα λόγια τους. Ποτέ δε με έδιωχναν για να μιλήσουν σοβαρά. Ο μικρός Πέτρος ήταν πάντοτε παρών και σαν σφουγγάρι μάθαινε πολλά για τη ζωή. Ως μοναχοπαίδι –παράλληλα με την παρακολούθηση της ενήλικης ζωής– άρχισα να εμπιστεύομαι τη φαντασία μου. Το μοναχοπαίδια είναι συχνά οι καλύτεροι παραμυθάδες -είτε αποφασίσουν να γράψουν, είτε όχι. Περνούν πολλές ώρες μόνα τους και δημιουργούν το δικό τους σύμπαν. Οι εμπειρίες από τους μεγάλους και ο δικός μου αυτοσχέδιος κόσμος μεταμορφώθηκαν αυτομάτως σε ιστορίες. Άρχισα να τις ηχογραφώ στο κασετοφωνάκι του πατέρα μου – του το είχε φέρει μια θεία από την Αμερική. Υπάρχουν αμέτρητες κασέτες με την παιδική φωνή μου να αφηγείται ιστορίες ή να κάνει φανταστικές ραδιοφωνικές εκπομπές με καλεσμένους που υποδυόμουν φυσικά εγώ ο ίδιος. Μόλις άρχισα να νιώθω πιο άνετος με τη γραφή, έφτιαξα το πρώτο μου… βιβλίο (φυσικά με δική μου εικονογράφηση!). Ζούσα στην Κρήτη τότε -είχαμε μετακομίσει για δύο χρόνια- και πρέπει να ήμουν γύρω στα εννιά μόλις κατάλαβα πως θα μου άρεσε να κάνω κάτι τέτοιο για το υπόλοιπο της ζωής μου. 

Μαγειρεύεις; Τι φαγητό έφτιαξες σήμερα; 

Η μαγειρική είναι μια τέχνη με την οποία δεν έχω ασχοληθεί όσο θα ήθελα. Γνωρίζω τα βασικά – εκείνα που οφείλει να ξέρει ένας εργένης, για να επιβιώσει. Αλλά όταν έχω διάθεση πειραματίζομαι με τα όποια υλικά υπάρχουν στο ψυγείο μου. Σήμερα έφαγα μια υπέροχη χωριάτικη σαλάτα, με ζυμωτό ψωμί, λάδι και ελιές από τη γιαγιά στη Μάνη, τυρί από φίλους στη Κρήτη και, πιστέψτε με, δεν χρειαζόμουν τίποτα άλλο. 

Κατά τη διάρκεια της συγγραφής των «12 Ιστοριών» σου ανακάλυψες κάτι που δεν γνώριζες για τον εαυτό σου; 

Ξεκίνησα να γράφω για τη συγγένεια που έχουμε ως άνθρωποι με οτιδήποτε υπάρχει σ’ αυτόν τον κόσμο. Με το καθετί, με κάθε μικρή λεπτομέρεια της ζωής μας. Όσο έγραφα τόσο πιο πολύ εμβάθυνα -πέρα από τις ίδιες τις λέξεις, το γραπτό μου- και έβρισκα ακόμα μεγαλύτερη σύνδεση με όσα με περιβάλλουν. Ακόμα και τα άψυχα αντικείμενα -στα οποία δίνω φωνή σε κάποια σημεία του βιβλίου- παίζουν το δικό τους ρόλο στη ζωή μου. 

Μεγάλο μάθημα όμως ποιο είναι; 

Μεγάλο μάθημα είναι και αυτό που περνώ τώρα. Δηλαδή οι εντυπώσεις/σκέψεις που φτάνουν σε μένα, αφού κυκλοφόρησε το βιβλίο. Μπορεί να μοιάζει με κοινός τόπος, πως οι αναγνώστες ανακαλύπτουν πράγματα που ούτε ο ίδιος ο συγγραφέας δεν φαντάστηκε, αλλά είναι μεγάλη αλήθεια. Το βιβλίο ξαναγράφεται κάθε φορά που κάποιος άνθρωπος το διαβάζει. 

Ονειρεύεσαι; 

Ονειρεύομαι. Είμαι ένα διαρκώς κινούμενο όνειρο. Δεν το γράφω ως στοιχείο αυτοθαυμασμού, ως λογοτεχνική ευκολία ή σλόγκαν. Σέβομαι και αγαπώ τους στόχους μου, αλλά είμαι τα όνειρά μου. Οι άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι να ονειρευόμαστε και τα όνειρά μας (δηλαδή η ύπαρξή μας) υπερβαίνουν τις όποιες συγκυρίες, δυσκολίες, ματαιώσεις, καταστάσεις.

Ονειρεύεσαι να γίνεις παραμύθι;

Ναι, ονειρεύομαι να γίνω παραμύθι (όπως αναφέρει και ο τίτλος του καινούριο μου βιβλίου "12 Ιστορίες που Ονειρεύονται να Γίνουν Παραμύθια"). Το παραμύθι είναι η παραμυθία, η παρηγοριά. Ονειρεύομαι να μπορώ να είμαι ωφέλιμος για τους άλλους ανθρώπους. Τότε θα ήμουν κυριολεκτικώς ευτυχής. 

Η αλήθεια πονάει πολύ; 

Δεν υπάρχει μία αλήθεια και μόνο. Επομένως δεν υπάρχει και ένας μόνο δρόμος για την αλήθεια. Ούτε ένας πόνος. Ούτε φτάνει η σύμβαση των λέξεων για να περιγράψουν αυτές τις έννοιες. Της Αλήθειας, του Ψεύδους και του Πόνου. Η ζωή μας είναι γεμάτη πόνο, ανεξαρτήτως αλήθειας και ψεύδους - τα οποία συνυπάρχουν, μπλέκονται και ενώνονται πολύ πιο συχνά απ’ όσο νομίζουμε. 

Έχεις φοβίες; 

Φυσικά και έχω. Δουλεύω συνειδητά πάνω στις φοβίες μου για να τις ξεπεράσω. Κάποιες μου προκαλούν κι εμένα γέλιο - όπως η αστεία, μάλλον γελοία- υψοφοβία μου (μέχρι τον τρίτο όροφο μπορώ να βγω στο μπαλκόνι, στους πιο πάνω ορόφους μοιάζω με κωμική φιγούρα βγαλμένη από κόμικ). Με φοβίες που αναφέρονται σε κάτι βαθύτερο –και έχουν να κάνουν με υπαρξιακές αναζητήσεις- τα πηγαίνω πολύ καλύτερα. Γιατί σταμάτησες στα δώδεκα παραμύθια και δεν τα έκανες δεκατρία; * Θα μπορούσαν να είναι και πέντε και επτά και δεκατρία και δεκάξι και τριάντα. Αλλά έγιναν δώδεκα. Απλώς συνέβη. 

Τι σημαίνει για σένα ελευθερία κινήσεων; 

Ο καθαρός κι ελεύθερος νους. Καμία πνευματική δέσμευση. Ακόμα και η παροδική ή μόνιμη σωματική δυσκολία δεν αφαιρούν από τον άνθρωπο τη δυνατότητα να… κινείται. Ένας ήρωας του βιβλίου μου καθηλώνεται ξαφνικά σ’ ένα κρεβάτι. Εκεί όμως αρχίζει να ανακαλύπτει τη ζωή από την αρχή. Ξεκινά από το Α (και το μαθαίνει στην ουσία του) για να προχωρήσει με τον ίδιο τρόπο στο Β, στο Γ και να συνεχίσει το δρόμο του. Χωρίς καμία σωματική ελευθερία κινήσεων, ταξιδεύει περισσότερο από κάθε άλλη εποχή της ζωής του, βιώνει τα πάντα στην πραγματική εσωτερική τους διάσταση. Ξαναμαθαίνει τι θα πει «δέντρο». Αλλά αυτή τη φορά είναι ελεύθερος πνευματικά να προχωρήσει πέρα από την ίδια τη λέξη και την εικόνα και να βρει την πλήρη σύνδεση ενός δέντρου με τον ίδιο του τον εαυτό. 

Λέγεται ότι ορισμένα έργα δεν τα εκτιμάει η εποχή κατά την οποία γίνονται αλλά η επόμενη. Ισχύει, κατά τη γνώμη σου; 

Κατά πάσα πιθανότητα ισχύει. Αλλά να σας πω την αλήθεια, δεν με ενδιαφέρει τόσο πολύ. Το μέλλον είναι το κάθε επόμενο τώρα. Το τώρα θέλω να αγαπήσω, να εκτιμήσω. Δε αφήνομαι στη σκέψη πως κάτι θα εκτιμηθεί κάποια στιγμή στο μέλλον. Αν έχει αξία, θα ´θελα πολύ να είναι στοιχείο του παρόντος. Και αξίζει για κάποια έργα να παλέψεις -στο κομμάτι που σου αναλογεί- για να διαδοθεί η ομορφιά τους και να ταξιδέψει και σ’ άλλους ανθρώπους - είτε το ευνοεί η εποχή, είτε όχι. 

Για το καινούργιο σου βιβλίο "12 Ιστορίες που Ονειρεύονται να Γίνουν Παραμύθια" ("Άνεμος Εκδοτική") έχεις αντλήσει υλικό από τη ζωή σου, τη ζωή γενικά ή εξ ολοκλήρου από τον κόσμο της φαντασίας;

Το βιβλίο ξεκινά από ένα ταξίδι μου στην Αφρική και μία φωτογραφία που έβγαλα εκεί. Κάτι απτό, συγκεκριμένο και χειροπιαστό. Τα επόμενα βήματα με οδηγούν σε μονοπάτια πέρα απ’ το βίωμα. Όλα όσα φανταστικά συμβαίνουν είναι κομμάτια της ίδιας αφήγησης. Δηλαδή της ίδιας της ζωής. Η φαντασία είναι -τελικά- ό,τι πιο πραγματικό διαθέτω. 

Γενικώς η φαντασία ή τα βιώματα είναι το πιο γόνιμο υπέδαφος για τη λογοτεχνία; 

Θέλει φαντασία για να μπορείς να κατανοήσεις όσα βιώνεις.

Είναι πόλεμος αυτό που βιώνουμε σήμερα; 

Κάθε αδικία είναι στοιχείο πολέμου. Κάθε συνειδητή αδικία είναι στοιχείο ενός βάρβαρου πολέμου. Είδα με τα μάτια μου θύματα πολεμικών συγκρούσεων και βλέπω καθημερινά θύματα της πραγματικότητας που βιώνουμε. Είναι διαφορετικοί πόλεμοι, αλλά μοιάζουν φρικτά τελικά. Γεννιούνται από την απληστία και προκαλούν αφόρητο πόνο. Μία από τις ιστορίες του καινούριου βιβλίου μου λέγεται «Όλα για το Κλουβί» και σχετίζεται με το πώς ο παραλογισμός βαφτίζεται «έτσι είναι ο κόσμος και δεν αλλάζει». Πώς υπηρετούμε επίπονα τις θεότητες κάθε εποχής (θρησκείες, Αγορές, ιδεολογίες) και θυσιάζουμε τις ζωές μας. 

Τι ρόλο μπορεί να παίξει η λογοτεχνία και η τέχνη γενικότερα σε μια εποχή που πλήττεται από την κρίση; 

Οτιδήποτε μπορεί να συγκινήσει τον άνθρωπο, να τον βγάλει απ’ την ακινησία των καιρών, έχει το δικό του λόγο ύπαρξης. Ως αυστηρά εμπορικό προϊόν η τέχνη είναι κομμάτι της παλιάς ζωής μας, της κρίσης, του αδιεξόδου. Ως δημιουργία, ως αληθινή έκφραση, ως ελευθερία, μπορεί να είναι ένας απ’ τους δρόμους της ζωής που ονειρευόμαστε. 

Μπορούμε να ελέγξουμε τη ζωή; 

Δεν μπορούμε να ελέγξουμε ούτε την επόμενη ανάσα μας. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για εκείνη - κι ας νομίζουμε το ακριβώς αντίθετο. 

Η λογοτεχνία είναι ένα παιχνίδι εξαπάτησης;

Η λογοτεχνία είναι παιχνίδι. Κι εμπεριέχει τα πάντα -και την εξαπάτηση. 

Γράφεις για την ψυχή σου ή για τον αναγνώστη; 

Η ψυχή μου γράφει - και για την ψυχή του αναγνώστη. 

Ποιοι συγγραφείς σε έχουν εμπνεύσει; 

Εκείνοι που δεν έχουν γράψει ακόμα. Η σκέψη πως ο μεγαλύτερος συγγραφέας του κόσμου είναι ένα μικρό παιδί που τυχαία πέρασε από δίπλα μου σήμερα το πρωί καθώς περπατούσα αφηρημένος στο δρόμο, είναι αυτό που με εμπνέει. 

Ποιο στίχο αγαπάς ιδιαίτερα; 

Κι όμως… αυτή είναι η πιο δύσκολη ερώτηση απ’ όλες. Δεν υπάρχει κάποιος στίχος που ν’ αγαπώ ιδιαίτερα. Αγαπώ ολόκληρα ποιήματα. Είμαι Καβαφικός. Στο προσκεφάλι μου υπάρχουν τρία βιβλία. Ένα ετυμολογικό λεξικό (μ’ αρέσει να ψάχνω το ταξίδι των λέξεων), τα Άπαντα του Καβάφη και ο «Μικρός Πρίγκιπας» του Εξιπερί. 

Τι παρατηρείς τελευταία στους δρόμους και σου κάνει εντύπωση; 

Την απουσία. Οι δρόμοι είναι άδειοι. Ακόμα και όταν έχουν κόσμο, πάλι άδειοι μοιάζουν. Ποιες άλλες τέχνες παρακολουθείς; * Είμαι άνθρωπος της μουσικής - έτσι κι αλλιώς το επάγγελμά μου ουσιαστικά είναι τα ίδια τα χόμπι μου. Κάνω εδώ και χρόνια εκπομπή στον Δίεση 101,3 και παρακολουθώ τα πάντα γύρω από τη μουσική. Διαβάζουμε, ακούμε, οργανώνουμε συναυλίες και βραδιές, ψάχνουμε καινούριες μουσικές και καλλιτέχνες. 

Αγαπάς τα ζώα; Έχεις κατοικίδιο; 

Η αγάπη έχει να κάνει με οτιδήποτε υπάρχει ή κατοικεί μαζί μας σ’ αυτόν τον κόσμο. Είναι αυτονόητη η αγάπη μου για το ζώα. Πάντοτε είχαμε στο σπίτι –σκύλο ή γάτα/ες. Τα τελευταία χρόνια η απώλεια του αγαπημένου μου σκύλου με πόνεσε πολύ. Ένιωθα πως χρειάζομαι χρόνο για να μπορέσω να δώσω ξανά αγάπη σε κάποιο άλλο πλάσμα. Σιγά σιγά πιστεύω πως πλησιάζει ο καιρός. Μόλις οργανώσω λίγο καλύτερα το χρόνο μου με τα τηλεοπτικά γυρίσματα και τις παρουσιάσεις του βιβλίου στην Αθήνα και σ’όλη την Ελλάδα, θα πάρω έναν ημίαιμο αλητάκο στο σπίτι για να κάνουμε παρέα ο ένας στον άλλον. 

Το βιβλίο του Πέτρου Κουμπλή "12 Ιστορίες που Ονειρεύονται να Γίνουν Παραμύθια" κυκλοφορεί από την "Άνεμος Εκδοτική".

Πηγή