Altervita • Η Μαρία Φαρμάκη μιλάει για το βιβλίο της «Αλήθειες παράλληλες»

«Η ζωή του καθενός μας, είναι ένας διαρκής αγώνας να επαναφέρουμε την ισορροπία, όταν αυτή διαταράσσεται».

Έχουμε στα χέρια μας το πρώτο σας βιβλίο. Θεωρώ πως στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλά κείμενα κρυμμένα στον υπολογιστή σας. Γράφετε πολύ καιρό; Πως αποφασίσατε να εκδώσετε τώρα;

Αν καταλαβαίνω καλά, τα δυο σκέλη της ερώτησης σας συνοψίζονται στο ερώτημα «πώς προέκυψε η συγγραφή και έκδοση ενός βιβλίου τώρα και όχι πιο νωρίς;» Θα έλεγα, λοιπόν, πως το μυθιστόρημα αυτό προέκυψε ως φυσικό αποτέλεσμα μιας εσωτερικής διαδικασίας. Έτσι έγραφα πάντα. Όχι δηλαδή με σκοπό την έκδοση. Αφορμή του στάθηκε ένα περιστατικό από το παρελθόν, το οποίο με είχε σοκάρει, όταν το πληροφορήθηκα και το οποίο για πολλά χρόνια απασχολούσε τη σκέψη μου ερεθίζοντάς την με διάφορα ερωτηματικά κυρίως ψυχολογικής, αλλά και φιλοσοφικής βάσης. Έτσι, εντελώς συγκυριακά, πριν περίπου τέσσερα χρόνια, άρχισα να κρατώ σημειώσεις σε μορφή αφήγησης για την ιστορία της κοπέλας που το περιστατικό αυτό την αφορούσε. Είναι η ιστορία της ηρωίδας μου της Μυρσίνης. Η Μυρσίνη γέννησε στη συνέχεια τους υπόλοιπους ήρωες και αυτοί τις δικές τους ιστορίες...Και καθώς ξετυλιγόταν το κουβάρι του μύθου βίωνα κι εγώ τη δική μου λύτρωση... Το βιβλίο δηλαδή με αποφάσισε. Δεν το αποφάσισα. Με πήγε, δεν το πήγα. Και αυτό έγινε στην ορισμένη από αυτό χρονική στιγμή.

Αφηγείστε μία ιστορία που περιλαμβάνει πολλές παραμέτρους. Από πού προέκυψε η ιδέα, ποιο ήταν το κίνητρο;

Όσο η ιστορία της Μυρσίνης βημάτιζε στις σελίδες των σημειώσεων μου, σε εντελώς διαφορετική δομή και σειρά από αυτή του βιβλίου, η ηρωίδα γινόταν για μένα το σύμβολο μιας κακοποιημένης αθωότητας. Το σύμβολο αυτό ενσαρκώθηκε στη συνέχεια, στους υπόλοιπους ήρωές μου. Μου προέκυψε έτσι ένα κεντρικό θέμα που από μόνο του έχει πολλές παραμέτρους. Το πώς έπειτα ιεράρχησα αυτές τις παραμέτρους ως αφηγητής έχει να κάνει πια με τις δικές μου αντιλήψεις, τις απόψεις, τις ευαισθησίες μου και όχι με κάποια ιδέα ή κίνητρο, αφού η όλη διαδικασία ήταν φυσική και αβίαστη. Δεν υπήρχε δηλαδή η λογική του «τι θέλω να περάσω μέσα απ' αυτό το μυθιστόρημα», γιατί πολύ απλά δεν προοριζόταν για μυθιστόρημα. Έτσι, όπως συνειδητοποίησα εκ των υστέρων, η πιο κυρίαρχη παράμετρος στην ιστορία μου ήταν η ψυχολογία των ηρώων. Αλλά η ψυχολογία, κατά τη γνώμη μου, δεν λειτουργεί ανεξάρτητα από τη βιοθεωρία, τις πολιτικές και κοινωνικές αντιλήψεις του ανθρώπου, τα βιώματά του. Όλα αυτά μαζί άλλωστε υπαγορεύουν τις επιλογές, τις ενέργειες, την συμπεριφορά του. Από την άλλη κάθε σοβαρή ανατροπή που συμβαίνει έχει και τη φιλοσοφική της διάσταση για μένα, καθώς πιστεύω ότι η ζωή του καθενός μας είναι ένας διαρκής αγώνας να επαναφέρουμε την ισορροπία, όταν αυτή διαταράσσεται. Και η ζωή, που κρατάει στα χέρια της τη δική της ζυγαριά, το ίδιο κάνει. Είναι δικό της έργο αυτό που ονομάζουμε τυχαίο, σύμπτωση ή μοίρα. Και τέλος, επειδή οι ήρωες της ιστορίας μου ζουν και κινούνται σε μικρές ομάδες, αλλά και σε ένα ευρύτερο σύνολο που βάζει τους δικούς του όρους ενεργοποιούν τα όπλα που διαθέτουν για τον δικό τους αγώνα. Εδώ προκύπτει και η κοινωνική διάσταση-παράμετρος. Εκδηλώσεις όπως η βία, η ανεντιμότητα, το οικονομικό συμφέρον τους βρίσκουν αντιμέτωπους. Όπλα τους; Η κοινωνική δράση, η φιλία, ο έρωτας, στη γνήσια και αυθεντική τους εκδοχή.

Πολυπρόσωπη η διήγησή σας. Κάποια από τα άτομα συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς συγγενικούς ή φιλικούς. Θα μας μιλήσετε λίγο για τους ήρωες σας;

Οι ήρωες μου είναι άνθρωποι που μπορεί κανείς να τους συναντήσει στην καθημερινότητά του, δεν είναι εξωπραγματικοί. Πάντοτε είχε μεγάλη σημασία για μένα να βρω μέσα σ' ένα βιβλίο όχι μόνο την περιγραφή της αρνητικής πλευράς της πραγματικότητας και των ανθρώπων αλλά και τη θετική τους εκδοχή. Έτσι λειτούργησε αυτόματα η διάθεσή μου να παρουσιάσω τους ήρωες γυμνούς από τις συμβάσεις, τα ταμπού ή τον φόβο μη θεωρηθούν αδύναμοι. Γιατί αυτά όλα αλλοιώνουν το πραγματικό πρόσωπο πολλών ανθρώπων σήμερα και τους κάνουν να αναπαράγουν ένα νοσηρό σύστημα ιδεών και συμπεριφορών. Ο βίος και η πολιτεία των περισσότερων ηρώων μου δηλαδή είναι η δική μου πρόταση.

Με τι συναίσθημα θα θέλατε και με τι πιστεύετε πως θα τελειώσει την ανάγνωση ο αναγνώστης;

Η καλύτερη για μένα ανταμοιβή είναι αν ο αναγνώστης τελειώσει το βιβλίο με την αίσθηση πως κέρδισε κάτι. Έστω και μια στυφή γεύση στα χείλη. Από την άλλη, πιστεύω πως καθαρά εξαρτάται από τον κάθε αναγνώστη. Τι ζητάει να βρει σε ένα κείμενο .

Ανάμεσα στα πρόσωπα που γέννησε η φαντασία σας, υπάρχουν διαφορετικοί δεσμοί, άλλοτε συγγενικοί, άλλοτε φιλικοί, όπως και ποικίλα συναισθήματα. Κατά την άποψή μου επικρατεί η φιλία. Ποια ήταν η δική σας θέληση, ποιο συναίσθημα θέλατε να υπερισχύσει;

Η αγάπη για τον άλλον άνθρωπο που πραγματώνεται και μέσα από τη φιλία και μέσα από την κοινωνική δράση, αλλά και μέσα από τον έρωτα.

Στο μυθιστόρημά σας περιπλανιέστε στο σήμερα και στο χθες, υπάρχει δηλαδή και ένα δεύτερο επίπεδο, πράγμα καθόλου εύκολο. Πως διαχειριστήκατε αυτή τη δυσκολία;

Το δεύτερο αυτό χρονικό επίπεδο, το χθες είναι αδιαίρετο από το σήμερα και το αύριο. Είναι κομμάτι από την Μνήμη του καθενός μας, όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ. Επομένως δεν είναι δύσκολο να το διαχειριστεί κανείς. Αρκεί απλώς να έχει συνειδητοποιήσει ότι η πορεία του στη ζωή περνάει από διάφορα στάδια-σταθμούς που τον καθορίζουν άμεσα ή έμμεσα. Από κει και πέρα ο αφηγητής διατρέχοντας με τον φακό του όλα αυτά τα στάδια στέκεται όπου τον κατευθύνει ο τρόπος που βιώνει τη δική του Μνήμη.

Κάνετε αναφορά στον τρόπο διαβίωσης στην Αφρική και σε συγκεκριμένα γεγονότα. Αυτά προέκυψαν μόνο από έρευνα;

Όχι μόνον. Προέκυψαν και από τις αφηγήσεις μιας γυναίκας που γνώρισα κάποτε στη Θεσσαλονίκη. Η γυναίκα αυτή είναι δασκάλα και είχε πάει με απόσπαση στην Αφρική. Έζησε εκεί πέντε χρόνια. Το κεντρικό θέμα του μικρού ήρωά μου του Γιάρουα προέκυψε από έρευνα και δική μου πληροφόρηση.

Πώς προέκυψε ο τίτλος «Ανεπαίσθητη προσβολή»;

Ο τίτλος ξεπήδησε όταν η ιστορία άρχισε να παίρνει την πρώτη της μορφή. Ανεπαίσθητη προσβολή, διαβάζοντας την ιστορία, θα δεις πως δεν υπάρχει. Η προσβολή είναι και μεγάλη κι εκρηκτική. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουν οι ήρωες τη ζωή τους τούς αναγκάζει, για να μπορέσουν να ξεπεράσουν τον συνεχόμενο βιασμό της ζωής τους, τη μέγιστη προσβολή που τους γίνεται, που διατρέχει τη ζωή τους, να θεωρήσουν την προσβολή αυτή ανεπαίσθητη. Έτσι μπορούν και αντέχουν και δικαιολογούν την παθητικότητά τους. Προσπαθούν να διώξουν ως και τις Ερινύες, αποποιούμενοι τον ρόλο τους στο στήσιμο της ζωής τους.

Μέσα από δύσβατα μονοπάτια, οδηγείτε τον αναγνώστη σας σε μία λύση αισιόδοξη. Πόσο κοντά στην προσωπικότητά σας είναι η αισιοδοξία αυτή;

Όχι πως δεν πέρασα στιγμές ηττοπάθειας και μοιρολατρίας. Τις πέρασα, γιατί κι η δική μου ζωή δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα. Αλλά ήταν παροδικά κάτι τέτοια συναισθήματα. Γενικά η αισιοδοξία είναι η στάση ζωής μου και η δική μου πρόταση.

Πόσο δύσκολη ή εύκολη σας φάνηκε η διαδικασία της έκδοσης;

Εύκολη δεν θα την έλεγα. Καθώς ήταν το πρώτο δείγμα γραφής μου στονχώρο ήταν αναμενόμενη για μένα η δυσπιστία που επρόκειτο ν'αντιμετωπίσω.
Ο έρωτας έρχεται σαν μια καταιγίδα διαττόντων, μέσα σε ένα μπουρίνι μεσοπέλαγα. Μονάχα μέσα σε τούτη την καταιγίδα νομίζω πως μπορεί να χαθεί. Ειδάλλως η καταιγίδα γίνεται μπόρα κι εμείς είμαστε χαρούμενοι για την ηρεμία στη ζωή μας.

Τώρα που η αρχή έγινε, να περιμένουμε και συνέχεια στην περιπέτεια αυτή;

Μια περιπέτεια πρέπει να κλείσει τον κύκλο της,για να τη διαδεχθείμια άλλη.Νομίζω πως ο πρώτος κύκλος κοντεύει να κλείσει,οπότε δενείναι μακριά και ο επόμενος.

Πηγή