«Φυσάει απόψε περασμένους έρωτες» - η ομιλία της Μαρίας Τσολιά για την Ελένη Μαυρογονάτου και τη νέα της ποιητική συλλογή

Καλησπέρα σας, χαιρόμαστε πολύ που είστε απόψε εδώ.

Θα μου επιτρέψετε να μιλήσω από καρδιάς – και όσο τα καταφέρω και από στήθους – και με την ιδιότητα της αναγνώστριας και φίλης της Ελένης, παρά με την ιδιότητα της φιλολόγου.

Η Ελένη Μαυρογονάτου είναι φίλη μου. Κυριολεκτώ. Με την έννοια την αρχική της λέξης φίλος, που σημαίνει αγαπημένος. Η Ελένη είναι ένα αγαπημένο πρόσωπο. Μας έχει θρέψει η ίδια ρίζα, μας γέννησαν συγγενείς σπόροι. Κι ίσως αυτό να είναι ήσσονος σημασίας, διότι η συγγένειά μας είναι κατ’ ουσίαν ψυχική. Ανταλλάξαμε από μικρές διαπιστευτήρια, ντροπαλά, μυστικά και σχεδόν ερήμην μας, τα ανανεώσαμε σχετικά πρόσφατα, εν πλήρει συνειδήσει. Την ευχαριστώ πολύ που με εμπιστεύθηκε απόψε για την παρουσίαση του βιβλίου της, είναι τιμή, χαρά, και θεωρώ ότι είναι το επισφράγισμα της φιλίας μας. Λενιώ μου, σ’ αγαπώ και σε ευχαριστώ.

Αν μπορούσα να της αποδώσω μια μόνη ιδιότητα ψυχής θα έλεγα με απόλυτη βεβαιότητα: ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ. Είναι μια όμορφη λέξη, εξ ορισμού. Κακοποιημένη μάλλον και παρεξηγημένη ίσως στην καθημερινότητα, μα είναι όμορφη. Ευαίσθητος είναι ο άνθρωπος που αφήνεται στα ερεθίσματα, εσωτερικά ή εξωτερικά. Εκείνος που δεν φοβάται το άγγιγμα της ζωής στις αισθήσεις, στον νου και την ψυχή του. Έτσι είναι η Ελένη. Και ό,τι την αγγίζει, το μετουσιώνει σε έμπνευση και δημιουργία, στοχεύοντας να αγγίξει με τη σειρά της τις δικές μας αισθήσεις, τη δική μας ψυχή. Και το καταφέρνει με περισσή ευκολία.

Όταν ήμαστε πιο μικρές, πολύ πιο μικρές, την θυμάμαι να εκδηλώνει με έναν τόσο απερίφραστο τρόπο την συμπόνια της και να αφιερώνει την έφηβη σκέψη σε κοινωνικά θέματα ή θέματα της επικαιρότητας βάζοντας όλο της το συναίσθημα που έμενα άφωνη. Από τις λίγες εκείνες συναντήσεις ομολογώ ότι αυτή η πλευρά της Ελένης είναι εκείνη που χαράχτηκε βαθιά μέσα μου. Μια απόδειξη της ευαισθησίας αυτής είναι και το γεγονός, κάτι που υποθέτω οι περισσότεροι δεν γνωρίζετε, ότι η Ελένη είναι χρόνια εκπαιδευτικός στην Ειδική Αγωγή. Είναι ένας χώρος όπου δεν μπορείς να επιβιώσεις αφενός και να είσαι καλός αφετέρου αν δεν έχεις μέσα σου την δύναμη της ευαισθησίας και μέγεθος αγάπης. Ένας χώρος όπου ο εκπαιδευτικός πραγματικά ασκεί μέγα λειτούργημα

Φυσάει απόψε!!!!! Φυσάει….. Όταν είδα το εξώφυλλο, ξερά φθινοπωρινά φύλλα και σταγόνες αίματος αναρωτήθηκα αν αυτοί οι έρωτες πληγωμένοι, παλιωμένοι, ίσως νεκροί είναι όντως περασμένοι, αν υπάρχει κάτι ακόμη ζωντανό μέσα τους. Και τι άνεμος είναι αυτός: ο νοτιάς της μνήμης, ο υγρός θαλασσινός αέρας της βροχής που κάνει τις παλιές πληγές να πονάνε και μας θυμίζει ότι είναι πάντα εκεί και πως ότι ζήσαμε είναι για πάντα χαραγμένο μέσα μας; Ή ο ψυχρός βοριάς της λησμονιάς που παρασέρνει τα ξεραμένα φύλλα και τους περασμένους έρωτες μακριά; Μνήμη, λήθη, χρόνος. Ο χρόνος είναι κυρίαρχο στοιχείο σε αυτή την ποιητική συλλογή. Άλλοτε μνήμη, άλλοτε λήθη, άλλοτε κάθαρση, άλλοτε προσμονή, άλλοτε κομβικό σημείο, άλλοτε ακίνητος ως στιγμή και άλλοτε εκτεταμένος ως υπόσχεση.

Τα κομμάτια του χρόνου αποτυπώνονται στις αισθήσεις, σε ήχους σε χρώματα, σε μυρωδιές, σε γεύσεις, σε εικόνες και βλέμματα και ταξιδεύουν με την μεταφορική συναισθημάτων, με ένα σακίδιο, με τον καπνό ενός βραδινού τσιγάρου στο μπαλκόνι, με τη βροχή και τα αστέρια, με ένα χάδι, ένα φιλί, ένα δάκρυ, μια σιωπή, μια αγκαλιά, ταξιδεύουν με έρωτα.

Ο χρόνος στην ποίηση της Ελένης είναι ταξίδι στον έρωτα και το συναίσθημα με σημειωμένες τις συντεταγμένες των ονείρων. Ο χρόνος είναι έρωτας και συναίσθημα. Ρίχνει απλώς πρόχειρη εσάρπα τη λήθη, αποτεφρώνει ενίοτε τη μνήμη στέκει σαν ξεχασμένη καρτ ποστάλ σ’ έναν παλιό καθρέφτη, ξεθάβει αναμνήσεις από ένα παλιό κουτί ή ναυαγεί τις νύχτες δίχως μπουκάλι και σημείωμα.

Ο Έρωτας συστήνεται στο πρώτο ποίημα της συλλογής και δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης. Σε κανέναν μας. Εξουσία κι Επανάσταση. Σε χρόνο ενεστώτα. Οριστικό και αμετάκλητο. Στο εδώ και στο τώρα και στο πάντα. Χωρίς όρους και χωρίς μέτρο. Και πάντα γίνεται ποίημα, όπως δηλώνεται σαφώς στο Μητρώο των άστρων.

Το νέο βιβλίο της Ελένης είναι μια σειρά από εικόνες που συναντά κανείς στα όνειρά του, είναι τα όνειρα όλων δοσμένα με τρόπο εξίσου ονειρικό. Όνειρα, αναμνήσεις, επιθυμίες αδιάφορο σε πιο σημείο του χωροχρόνου ζει η καθεμία τους. Ομολογώ ότι αν σας είχα διαβάσει τον «απολογισμό» δεν θα χρειαζόταν να μιλήσω άλλο, η εικόνα θα ήταν πλήρης!!!

Οι περασμένοι έρωτες μοιάζουν να ανήκουν ίσως στο παρελθόν, αλλά ο χρόνος που είναι έρωτας και συναίσθημα και όνειρο δεν είναι γραμμικός. Ότι πέρασε κι ό,τι θα ’ρθεί, είναι εδώ στο παρόν. Όλα υπάρχουν μέσα μας στο Αιώνιο Τώρα. Όλοι οι περασμένοι έρωτες είναι τατουάζ χαραγμένα στην ψυχή μας και είτε το θέλουμε είτε όχι είναι παρόντες και μας ακολουθούν.

Οι περασμένοι έρωτες είναι η ίδια η ζωή μας. Ο χρόνος, η μνήμη και η λήθη μας, τα όνειρά μας. Όπως λέει το αγαπημένο άσμα του Αλκίνοου «όλα είναι εδώ κι όλα για πάντα».

Σας ευχαριστώ. Ευχαριστώ Ελένη.

Μίλησα για την ευαισθησία της που δεν αφορά μόνον στον έρωτα αλλά έχει σαφές και διαμορφωμένο κοινωνικό πρόσωπο. Το ποίημα που θα σας διαβάσω το επέλεξα για αυτόν ακριβώς το λόγο και αναφέρεται σε ένα μικρό μαθητή της Ελένης.

Οι λέξεις του Μάριου

Γράψε για μένα, Ελένη,

για μένα που δε μιλάω,

για μένα που λένε πως

δε νιώθω.

Κάποιες φορές έρχομαι

θυμωμένος

νυσταγμένος

πεινασμένος,

μπορεί και να κρυώνω,

γράψε για μένα.

Επαναλαμβάνω τις διαφημίσεις

της τηλεόρασης

όταν είμαι

πολύ οργισμένος·

όταν είμαι ήρεμος

ζωγραφίζω υπέροχα,

γράψε για μένα,

πες τους πως έχω συναίσθημα

κοίτα που σ’ αγκαλιάζω

πες τους ότι όταν παίρνω αγάπη

τη δίνω πίσω απλόχερα,

γράψε για μένα,

ξέρω τα γράμματα, τους αριθμούς,

η μαμά τακτοποιεί την τσάντα μου

κάθε πρωί μαζί με το τοστ και το χυμό μου

«θέλεις σοκολάτα!» σου λέω

κι εννοώ εμένα, όχι εσένα

γιατί αγαπάω πολύ τις σοκολάτες,

γράψε για μένα,

δεν ξέρω πώς θα ’ναι όταν μεγαλώσω

μπορεί να σταματήσω τις σκανταλιές

μπορεί να έχω σοβαρέψει, γράψε για μένα,

θα ζωγραφίζω ακόμα

και θα λέω τις διαφημίσεις απέξω όταν

θα νευριάζω

πες τους να μ’ ακούσουν,

γράψε για μένα,

είμαι ο Μάριος, 9 ετών, αυτιστικός

τις πιο πολλές φορές δε μου αρέσει

η μουσική

ζωγραφίζω όμως υπέροχα,

γράψε για μένα,

πες τους πώς νιώθω

πες τους πως νιώθω

γράψε για μένα

πως ύστερ’ από τέσσερις μήνες

σηκώθηκα απ’ το θρανίο

σε φώναξα πρώτη φορά με τ’ όνομά σου,

σε φώναξα Ελένη,

Ελένη, γράψε για μένα.