Ημερήσιος Αχαϊας 9/2/2015 • Ελισάβετ Ιακωβίδου: «Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα βασίζεται στην αποστήθιση κι όχι στην κριτική καλλιέργεια του πνεύματος»

«…Απάτριδες κι αλύτρωτοι μέσα στις ατελείωτες μετακινήσεις μας, αναζητάμε μια καλύτερη τύχη στα καινούργια χώματα που θα μας δεχτούν και θα μας θρέψουν κουβαλώντας στους ώμους μας τις αρετές και τις κατάρες της φυλής μας...»

Η Ελισάβετ Ιακωβίδου, μας υποδέχεται με τα πιο πάνω λόγια στον πολύχρωμο κόσμο του βιβλίου της «Χρυσή λάσπη» που κυκλοφορεί από την Άνεμος Εκδοτική και για το οποίο τιμήθηκε με το Α Βραβείο Μυθιστορήματος Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών.

Στρατευμένη για 30 χρόνια στην εκπαίδευση έκανε την στροφή στην συγγραφή μη μπορώντας να αντισταθεί στα κελεύσματα της μούσας της έχοντας επαίνους και βραβεία στο ενεργητικό της για όλα τα είδη του λόγου με τα οποία ασχολήθηκε. Στο νέο της πόνημα μας ταξιδεύει στο χρόνο και στον χώρο μέσω των Ρομά και της ιστορίας τους που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Κεντρική ηρωίδα η χρυσή λάσπη που τυλίγει τους τσιγγάνικους καταυλισμούς και την ζωή των κατατρεγμένων πλανητών.

Μια εκθαμβωτική γυναίκα, η Καρμελίτα μας παρασύρει σε μια συναρπαστική διαδρομή από την Ελλάδα στις Βαλκανικές χώρες, την Ρωσία καταλήγοντας στην Βασιλεύουσα των ευγενών και των αυτοκρατόρων. Πολλά λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία μας δίνονται με φειδώ και ουσία μέσα από αυτή την καλαίσθητη αφήγηση που δεν μας επιτρέπει με την δύναμη της να αφήσουμε το βιβλίο από τα χέρια μας παρά μόνο όταν φτάσουμε στην τελευταία σελίδα.

Στην συνέντευξη που ακολουθεί εισβάλουμε στον μαγικό κόσμο της έμπνευσης της συγγραφέως:

Υπήρξε κάποιο βιβλίο, κάποιος συγγραφέας που σας σημάδεψε τόσο ώστε να θελήσετε να γράψετε κάποτε κάτι δικό σας;

Όλοι οι Έλληνες συγγραφείς κι ιδιαίτερα οι μεταπολεμικοί τους οποίους και διάβαζα ανελλιπώς. Kι όλοι οι ξένοι γιατί είχα την ευκαιρία να διδαχτώ ορισμένους αναλυτικά στο πανεπιστήμιο. Μετά οι λατινοαμερικάνοι, οι σύγχρονοι και κλασσικοί Ρώσοι καθώς και οι κλασσικοί και νεώτεροι φιλόσοφοι. Ο καθένας έχει κάτι διαφορετικό να σου προσφέρει.

Από την εκπαίδευση χρειάστηκε να διανύσετε μεγάλη απόσταση για να φτάσετε στην συγγραφή ή είναι παράλληλοι δρόμοι;

Παράλληλοι ως ένα σημείο είναι οι δρόμοι γιατί η εκπαίδευση είναι το ερέθισμα, οι προοπτικές κι ο δρόμος που ανοίγεται μπροστά σου. Εκεί γίνεται η μεγάλη ζύμωση όσο για τους δάσκαλους όσο και για τους μαθητές. Ο πλατύς και τρισδιάστατος ορίζοντας, η γέννηση κι ανταλλαγή ιδεών, η αμφισβήτηση, ο κριτικός λόγος, η προέκταση του εαυτού σου. Αυτό που προσλαμβάνεις σαν φιλόλογος μέσα από την επαφή με το βιβλίο, μέσα από την κατάκτηση της γνώση, μέσα από αυτό που πρέπει να περάσεις στους μαθητές. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το εκπαιδευτικό έργο συμβαδίζει με το συγγραφικό. Μπορεί ένας φιλόλογος διαβάζοντας για να διδάξει και διορθώνοντας πολλές φορές αριστουργηματικές εκθέσεις να δοκιμάζει δυνατά συναισθήματα. Πλην όμως δεν έχουν όλοι το χάρισμα να εκφράσουν αυτά τα δυνατά συναισθήματα που δοκιμάζουν ερχόμενοι σε επαφή με τα τέρατα της λογοτεχνίας. Δεν νομίζω ότι μπορεί κάποιος να δημιουργήσει ένα λογοτεχνικό έργο αν δεν έχει την έμπνευση, το μεράκι, το σαράκι της γραφής.

Καλλιεργεί κατά την γνώμη σας σήμερα η δημόσια εκπαίδευση την φιλαναγνωσία;

Λυπάμαι που θα πω όχι ενώ στην ουσία αυτός είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης, να καλλιεργήσει στους μαθητές τη φιλαναγνωσία. Το ερέθισμα είναι ο σωστός και φωτισμένος δάσκαλος και μετά οι επικρατούσες συνθήκες στο σχολείο. Από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Όπως για παράδειγμα η σχολική βιβλιοθήκη που γίνεται ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια του δασκάλου ώστε να δημιουργήσει το ερέθισμα στους μαθητές να αναζητήσουν και να αγαπήσουν το βιβλίο. Δυστυχώς οι σχολικές βιβλιοθήκες που εξοπλίστηκαν με 6000 λήμματα η κάθε μία κι επανδρώθηκαν από εκπαιδευτικούς που εκπαιδεύτηκαν μέσα από σεμινάρια βιβλιοθηκονομίας, υπήρξα κι εγώ μία από αυτούς, έπαψαν προ καιρού να λειτουργούν. Και γενικότερα οι Έλληνες εκπαιδευτικοί δεν έχουν εκπαιδευτεί για να χειρίζονται μια σχολική βιβλιοθήκη που θα γίνει ανταποδοτική στο μέτρο των δυνατοτήτων των μαθητών γιατί απ’ ότι γνωρίζετε το εκπαιδευτικό μας σύστημα στην Ελλάδα δυστυχώς ακόμη βασίζεται στην αποστήθιση κι όχι στην κριτική καλλιέργεια του πνεύματος. Το ελληνικό δημόσιο σχολείο δεν είναι αντάξιο των εποχών που ζούμε…

Τι είναι αυτό που σας “μάγεψε” στην ιστορία των Ρομά ανά τους αιώνες ώστε αντλήσατε υλικό για να εμπλουτίσετε το βιβλίο σας;

Η ελευθερία τους. Ο αδούλωτος τρόπος ζωής τους. Τα ταξίδια τους, το φευγιό τους. Ο αντισυμβατικός τρόπος ζωής τους. Το γεγονός ότι είναι πλάνητες κι απάτριδες και παραμένουν ανένταχτοι κι ανυπάκουοι χωρίς να εντάσσονται σε κοινωνικές νόρμες και κανόνες έστω κι αν το τίμημα τελικά της ελευθερίας που διεκδικούν είναι η φτώχεια, η ανέχεια κι ο κατατρεγμός. Αυτό στην κυριολεξία με μάγεψε γιατί εγώ βλέπω πέρα από τις εικόνες και την επιφάνεια. Μπαίνω βαθειά μέσα στο πετσί του άλλου και στον τρόπο που σκέφτεται και κινείται. Δεν νομίζω ότι ένοιωσα αποστροφή ποτέ γι’ αυτούς παρά μόνο ζήλεια. Τους έβλεπα σαν ένα μπουλούκι καλλιτεχνών που γύριζαν από τόπο σε τόπο μέσα σε ένα τσίρκο και τους ζήλευα. Ήθελα να ταξίδευα μαζί τους.

Μέσα από την ιστορία της Καρμελίτα καταφέρνετε με επιτυχία να φέρετε τον αναγνώστη πρόσωπο με πρόσωπο με τις σκληρές συνθήκες ζωής τους, ποιος είναι ο απώτερος σκοπός σας;  

Να φέρω τον αναγνώστη σε επαφή με μια ζωή άγνωστη για τον ίδιο που στην ουσία βαθιά ο ίδιος περιφρονεί γιατί δε συμβαδίζει με το δικό του τρόπο ζωής ώστε να μπορέσει να κατανοήσει τη διαφορετικότητα των ανθρώπων αλλά και τη βαθειά ομοιότητα. Αν καταφέρναμε να αποδεχόμαστε τον άλλον γι’ αυτό που είναι κι αντιπροσωπεύει θα υπήρχε στην κοινωνία μεγαλύτερη αρμονία και λιγότερη βία. Οι μειονότητες είναι δικό μας δημιούργημα γιατί υπάρχει έλλειψη κατανόησης κι αποδοχής της διαφορετικότητας του άλλου και αυτό καλλιεργείται φυσικά από τα πολιτικά καθεστώτα για ευνόητους λόγους χειραγώγησης της μάζας. Κι ύστερα πάλι η ζωή που κυλά και δε γνωρίζει διακρίσεις μπορεί από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω και να ανατραπούν οι όροι. Ο άρχοντας να γίνει δούλος κι ο δούλος αφέντης. Ο υγιής άρρωστος κι ο άρρωστος υγιής. Τα τελευταία πολιτικά γεγονότα έχουν ανατρέψει τα κοινωνικά δεδομένα, τουλάχιστον στον τόπο μας που τα ζούμε πιο έντονα. Με αυτούς τους ρυθμούς έχουν αλλάξει οι κοινωνικές τάξεις κι οι αξίες.

Πείτε μας ένα «μότο» που σας αντιπροσωπεύει...

Φευγάτη αλλά αχόρταγη πάντα να χαίρομαι τη ζωή σαν δώρο και σαν πρόκληση για γνώση κι αυτοβελτίωση, με μεγάλα βήματα μπροστά και ποτέ πίσω…!